فلزیاب

در علم اکتشاف معدن، فلزیاب‌ها یکی از ابزارهای حیاتی به شمار می‌آیند که برای کشف و شناسایی ذخایر معدنی از جمله سنگهای باارزش مانند طلا، نقره، مس و سایر فلزات استفاده می‌شوند. فلزیاب‌ ها به عنوان دستگاه‌های الکترونیکی با قابلیت‌های متنوع، اطلاعاتی درباره تغییرات میدان مغناطیسی، الکتریکی یا الکترومغناطیسی در ارتباط با وجود فلزات در زیرزمین را فراهم می‌کنند.

در این مقاله، به بررسی مفهوم و عملکرد فلزیاب‌ها، انواع مختلف آن‌ها، مزایا و معایب هر نوع، روش‌های کاربردی، و مهمترین مواردی که در انتخاب و استفاده از یک فلزیاب باید مد نظر قرار گیرد، پرداخته خواهد شد. همچنین، به بررسی تکنولوژی‌های جدید و توسعه‌های اخیر در زمینه فلزیاب‌ها نیز خواهیم پرداخت.

این مقاله نه تنها به کاربردهای عملی فلزیاب‌ها در اکتشاف معدنی اشاره خواهد داشت، بلکه اهمیت آن‌ها در امنیت، ارتقاء فناوری‌های امنیتی، و حفظ محیط زیست نیز بررسی خواهد شد.

انواع فلزیاب

دستگاه فلزياب يك ميدان مغناطيسي در اطراف ديسك جستجوگر خود ايجاد مي كند. در زماني كه جسم فلزي در محدوده ميدان مغناطيسي قرار گيرد شدت ميدان مغناطيسي تغيير يافته ودستگاه فلزياب با احساس اين تغييرات متوجه وجود فلز در اطراف ديسك خود مي شود و آنرا آشكار مي كند. هر چه شدت ميدان مغناطيسي توليد شده توسط دستگاه بيشتر باشد عمق كشف فلز بيشتر خواهد شد. لازم به ذكر است كه عمق كاوش توسط فلزياب با توجه به جنس فلز اندازه و شكل فلز تغيير مي كند(كمتر يا بيشتر مي شود)

فلزياب چگونه كار مي كند؟ فلزیاب‌ها به عنوان ابزارهای حیاتی در علم اکتشاف معدن و کاربردهای دیگر مانند امنیت و حفظ محیط زیست شناخته می‌شوند. گستردگی انواع فلزیاب‌ها، از دستگاه‌های ساده تا تجهیزات پیشرفته و پیچیده، آنها را برای مقاصد مختلف قابل استفاده می‌کند. انتخاب نوع مناسب فلزیاب، بسته به نوع کاربری و شرایط محیطی مورد نظر، امری حیاتی است.

در این بخش، به بررسی انواع مختلف فلزیاب‌ها، از جمله فلزیاب‌های تفریحی، حرفه ای و صنعتی خواهیم پرداخت. هر یک از این انواع دارای ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود هستند که در انتخاب مناسب‌ترین فلزیاب برای هر کاربردی، باید مورد توجه قرار گیرد. این بخش به معرفی و بررسی عملکرد هر نوع فلزیاب، همچنین مطالعه موردی‌ها از کاربردهای ویژه آنها، می‌پردازد.

به طور خلاصه، انواع مختلف فلزیاب‌ها، هر کدام با ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص خود، ابزارهای بسیار موثری در کشف و تشخیص فلزات در محیط‌های مختلف می‌باشند.

فلزياب هاي تفريحي (VLF)

اين نوع فلزياب ها معمولا خيلي سبك و كم حجم بوده و ديسك آنها كوچك(ديسك استاندارد آنها ۲۵ سانتي متر)است وعمق كاوش فلز آنها نيز معمولا كمتر از يك متر است. يعني اين كه يك فلز مربع شكل به اندازه ۱متر در ۱متر را حداكثر از فاصله يك متري مي توانند پيدا كند. فلزياب هاي تفريحي براي كشف فلزات در سطح خاك طراحي شده اند. اين نوع فلزياب ها داراي صفحه نمايشگري ديجيتالي و پيشرفته هستند. فلزياب هاي تفريحي یا فلزیاب های دارای سیستم VLF كه داراي نمايشگر ديجيتالي مي باشند قدرت تفكيكي برابر با ۸۰ درصد دارند. يعني فقط مي توانند فلزات آهني را از فلزات غيرآهني با دقت ۸۰ درصد جدا كنند نمونه هايی از اين مدل را در زير ميبينيد.XLT ,DFX ,Explorer , Garrett ,GP-extremeو….

فلزياب هاي حرفه اي (PI)

فلزياب هاي حرفه اي داراي قدرت بسيار بيشتري نسبت به ديگر فلزياب ها هستند. فلزيابهاي حرفه اي داراي وزن سنگيني هستند زيرا در آنها به دليل مصرف زياد برق از باتري هاي اسيدي شبيه موتورسيكلت استفاده شده. و معمولا خود دستگاه يا باتري آنها يا هر دوي آنها به كمر شخص بسته مي شود. فلزياب حرفه اي قدرت تفكيك ندارد و نمي توانند فلزات آهني را از غير آهني جدا كند و هر فلز يا آلياژي را ببينند آشكار مي كند. فلزياب هاي حرفه اي صفحه نمايشگر يا مانيتور ندارند و بسيار ساده مي باشند.

فلزياب هاي صنعتي

از فلزياب هاي صنعتي در صنايع مختلف مانند فرش ماشيني-چوب بري و صنايع بسته بندي و كارخانه جات استفاده مي شود.

فلزياب هاي فرستنده و گيرنده (TR)

فلزياب هاي فرستنده و گيرنده از يك ديسك فرستنده در جلو و يك ديسك گيرنده در عقب دستگاه كه معمولا به شكل مربع هستند تشكيل شده اند. اين نوع فلزياب ها قدرت تفكيك ندارند و فقط براي كشف فلزات بزرگ مانند لوله هاي آب و توده هاي بزرگ فلزي طراحي شده اند و به آنها گاهي انبوه ياب گفته مي شود. كار كردن با اين فلزياب ها مشكل بوده و به دليل دشوار بودن تنظيمدستگاه- خطاي زياد – گم كردن هدف – خطا در تعيين محل دقيق فلز – از استقبال عمومي برخوردار نبوده.

ازآنجايي كه فلزياب در كشور ما صنعتي تازه و بي سابقه است و اخبار و اطلاعات فني درباره آن كم مي باشد به همين دليل اكثر خريداران اطلاع كافي از سيستم هاي مختلف و كارايي آنها را ندارند و اين مشكل زمينه سواستفاده و كلاه برداري بعضي شركتها را فراهم كرده بطوريكه در چند سال اخير مشاهده شده دستگاه هايي مانند ولت متر – مولتي متر- فركانس متر- تستركابل و غيره را با تهيه كاتالوگهاي دروغي و جعلي با عنوان فلزياب و معدن ياب به افراد مختلف فروخته اند. دربالانام بعضي از آنها را ذكر کرده ام. بسيار مراقب باشيد.

نکات مهم درباره فلزیاب

چند نكته که باید درباره ی دستگاه های فلزیاب بدانید

تفكيك در دستگاه هاي فلزياب

به امكان تشخيص جنس فلز بوسيله فلزياب تفكيك گفته مي شود.
اما ببينيم يك فلزياب پيشرفته چه جنس فلزي را تفكيك مي كند:
گروه اول فلزاتي كه خاصيت مغناطيس شونده دارند مانند آهن – فولاد -چدن. كه بطور كل به اين گروه فلزات آهني مي گويند.
گروه دوم فلزاتي كه خاصيت مغناطيس شونده ندارند و غير الكترومغناطيس هستند مانند سرب – قلع – نقره – مس – طلا – برنز – برنج – آلومينيوم-مفرغ كه بطور كل به اين گروه فلزات غير آهني مي گويند.

در Gate هاي ورودي درب فرودگاه ها از اين فن آوري ( روش القاء پالس ) براي يافتن اشياء فلزي همراه مسافران پرواز استفاده مي كنند تا ديگر حادثه اي شبيه 11 سپتامبر رخ ندهد. !

روش نوسان‌ساز يكنواخت:

در اين نوع دستگاه‌ها از دو سيم‌پيچ، يك سيم‌پيچ بزرگ در آنتن و يك سيم‌پيچ كوچك در داخل جعبه كنترلي استفاده مي كند. هر سيم‌پيچ به يك توليدكننده ارتعاش كه هزاران پالس در هرثانيه توليد مي‌كند، وصل است. اختلاف فركانس توليدي در سيم پيچ بزرگ و كوچك مقدار ثابتي است. با عبور سيم پيچ بزرگ از روي فلز ، ميدان القايي در فلز ايجاد مي‌شود . با تداخل ميدان القايي با ميدان سيم پيچ بزرگ، اختلاف فركانس بين سيم‌پيچ كوچك و بزرگ تغيير مي كند ، سپس اين اختلاف فركانس توسط سيستم شنيداري به بوق‌هايي تبديل مي‌شود و فرد متوجه مي شود كه زير خاك ، فلزي وجود دارد.

اين روش كم‌هزينه‌ترين روش است ولي توانايي دو سيستم قبلي زا در شناسايي نوع و عمق فلز ندارد.

گنج‌هاي دفن‌شده

فلزيابها، ابزار خوبي براي يافتن اشياء زير خاك هستند. اغلب اين فلزياب های تفریحی قادرند در عمق بين 20 تا 30 سانتي‌متري نوع فلز را شناسايي كنند. فلزياب هاي پيشرفته همچنين قادرند اندازه فلز مدفون ‌شده مثلاً سكه كوچك يا بزرگ را از هم تشخيص دهند.

علاوه بر استفاده تفريحي، فلزيابها كاربردهاي فراواني دارند. از فلزياب‌ها در امنيت فرودگاه‌ها، زندانها، موزه‌ها، كشف ميادين مين و بسياري مكانهاي ديگر استفاده مي‌شوند.